Zmiana i mieszanie gleby – Jak poprawić glebę i dlaczego warto to zrobić?

Zmiana i mieszanie gleby – Jak poprawić glebę i dlaczego warto to zrobić?

Żyzność gleby jest bardzo ważnym parametrem, mającym wpływ na to, czy wysiane i zasadzone w danym miejscu krzewy i drzewa owocowe, warzywa, kwiaty i rośliny ozdobne będą mogły swobodnie rosnąć i się rozwijać. Z tego względu, jeszcze przed rozpoczęciem wiosennych upraw, warto sprawdzić stan gleby. Jak poprawić jej żyzność i zapewnić roślinom najlepsze warunki do wzrostu? Podpowiadamy!

Czym jest żyzność gleb?

Żyzność gleb to określenie mówiące o naturalnym potencjale danych ziem. Jeśli ich stan jest poprawny, wówczas są one w stanie zapewnić roślinom odpowiednie środowisko do rozwoju. Żyzna gleba to taka, która może dostarczać uprawom niezbędne składniki mineralne, a także stworzyć optymalne warunki glebowo-powietrzne dla rozwoju systemu korzeniowego.

Wskaźnikiem żyzności jest próchnica, stanowiąca 70–80% całej substancji organicznej. Głównym zadaniem humusu jest zatrzymywanie i gromadzenie składników pokarmowych, niezbędnych do wzrostu roślin. Próchnica nie tylko „karmi” rośliny, lecz także zapobiega skutkom m.in. suszy – jest w stanie pochłaniać wodę i oddawać ją w czasie niedoboru wilgoci.

Jakie jeszcze właściwości ma próchnica? Humus wpływa na poprawę jakości gleby, zwiększa jej aktywność biologiczną i zapobiega erozji. To właśnie dzięki niej namnażają się pożyteczne mikroorganizmy. Za sprawą próchnicy gleba może lepiej się nagrzewać, nie zaskorupia się i nie zmienia gwałtownie swojego pH. Humus ogranicza także dostępność toksycznych substancji, w tym metali ciężkich, które mogłyby wpłynąć niekorzystnie na wzrost roślin i ich późniejszą jakość. Próchnica dba ponadto o właściwe gospodarowanie składnikami, takimi jak azot (zapobiega jego wymywaniu z gleby) i fosfor.

Od czego zależy żyzność gleby?

Jak już zostało wspomniane, żyzna gleba to taka, która jest w stanie zaspokajać potrzeby pokarmowe roślin. Nie każda ziemia jest jednak w stanie odpowiednio „wykarmić” uprawy. Od czego zależy żyzność gleby? Za jej jakość odpowiadają, takie czynniki jak:

• odczyn pH gleby – wpływa na dostępność składników pokarmowych, wzrost roślin oraz rozwój ich systemu korzeniowego. Aby sprawdzić zakwaszenie gleby, można skorzystać z płynu Hellinga lub kwasomierza


• zawartość próchnicy – humus wpływa na właściwości chemiczne, biologiczne i fizyczne gleby. Głównym składnikiem próchnicy są kwasy humusowe, zwiększające pojemność wodną gleb lekkich; podnoszące dostępność składników pokarmowych oraz wspierające rozwój dobroczynnych mikroorganizmów;


• struktura gleby – wiele osób uprawiających rośliny zmaga się z problemem zbyt piaszczystej lub gliniastej gleby. Aby poprawić ich stan, dobrym rozwiązaniem może okazać się nawożenie kwasami humusowymi.

Jak sprawdzić żyzność gleby?

Sposoby poprawienia jakości gleby są zróżnicowane i zależą od potrzeb danej ziemi. Przed zastosowaniem jednej z metod warto wcześniej sprawdzić właściwości gleby, aby dostarczyć jej właśnie takich składników, jakich najbardziej potrzebuje.

Do zweryfikowania struktury gleby wystarczy zebrać jej niewielką ilość z głębokości 10–15 cm. Z pobranej próbki należy usunąć wszelkie korzenie czy kamienie, a następnie rozetrzeć ją w palcach na sucho i na mokro. Jeśli swobodnie rozpościera się pomiędzy palcami, mamy do czynienia z glebą piaszczystą. Krusząca się ziemia i lekko brudząca wskazuje na glebę gliniastą. Natomiast gleba pośrednia (piaszczysto-gliniasta) rozciera się swobodnie, gdy jest sucha, natomiast w postaci mokrej jest bardziej zbita. Gleba może być również ilasta lub żwirowa. Kolejnym testem na żyzność gleby jest wykonanie testu pH, o którym wspomnieliśmy wcześniej.

Jak poprawić żyzność gleby?

Zastosowanie metod poprawy jakości ziem zależy w dużej mierze od tego, jaka w naszym ogrodzie występuje gleba. Żyzna, pełna wartości odżywczych i odpowiednio napowietrzona zapewni obfite plony.

Gleba piaszczysto-gliniasta

Gleba piaszczysto-gliniasta jest przepuszczalna, a zawarta w niej glina sprawia, że ziemia nie wysycha zbyt szybko. Aby zadbać o taką glebę, należy zapewnić roślinom dostęp do odpowiedniej liczby składników odżywczych. W tym przypadku sprawdzi się płodozmian i stosowanie nawozów organicznych.

Gleba piaszczysta

Jeśli chodzi natomiast o gleby piaszczyste, te są aż nazbyt przepuszczalne, co przekłada się na szybkie wypłukiwanie składników odżywczych. Z racji tego, takie gleby powinno się regularnie nawozić. Warto również poprawić absorpcję ziemi, mieszając ją z torfem (uwaga na jego ilość – zbyt duża może za bardzo zakwasić ziemię) lub gliną. W ten sposób można uzyskać glebę piaszczysto-gliniastą.

Gleba gliniasta

Gleba gliniasta, w przeciwieństwie do piaszczystej, charakteryzuje się niską przepuszczalnością wody. W związku z tym gromadzi ona duże ilości wilgoci, co nie jest dobre dla roślin, ponieważ może prowadzić do ich gnicia i występowania grzybicy. Z kolei w czasie suszy taka ziemia szybko zaskorupia się, przez co do systemu korzeniowego nie dostają się niezbędne składniki odżywcze. Aby poprawić żyzność tej gleby, warto wymieszać ją z piaskiem, który rozluźni jej strukturę.

Gleba ilasta i żwirowa

Gleba ilasta jest ciężka. Rozcierana w palcach tworzy grube i wilgotne wałki. Natomiast żwirowa jest lekka, rozsypuje się zarówno na sucho, jak i na mokro. Nie można jej formować i jest pełna grudek. Są to najtrudniejsze w poskromieniu gleby. Nierzadko poprawa ich jakości trwa latami i to z marnym skutkiem. Najczęściej najlepszym rozwiązaniem jest nawiezienie do ogrodu dużej ilości ziemi o dobrych właściwościach lub zastosowanie jej w obrębie zasadzonych roślin.

Najlepsze sposoby na poprawę jakości gleby

Jak poprawić żyzność gleby? Sposoby, które wymienimy poniżej, są najlepszym rozwiązaniem w przypadku ziemi zmęczonej. Jest to gleba, w której doszło do zaburzenia jej równowagi biologicznej i chemicznej, a także odczynu pH. Powodem zmęczenia gleby jest najczęściej sadzenie tych samych roślin w danym miejscu rok po roku.

1. Różnorodność

Uprawiając rośliny w naszych ogrodach, musimy pamiętać o tym, aby zachować różnorodność. Zmianowanie (płodozmian) zapobiega wyjałowieniu ziemi. Polega ono na tym, że jeśli w danym roku posadziliśmy jeden rodzaj roślin, w drugim w tym samym miejscu powinno się zasadzić zupełnie inny gatunek, o innych potrzebach. Taki sposób sprawdza się zarówno w przypadku ogródków warzywnych, pól uprawnych, jak i w hodowli roślin ozdobnych.

2. Uprawa współrzędna

Uprawa współrzędna polega na sadzeniu obok siebie roślin, które oddziałują na siebie w pozytywny sposób. Oznacza to, że blisko siebie nie mogą znajdować się sadzonki, które mogą ze sobą konkurować o składniki odżywcze, wodę czy światło. Co ciekawe, niektóre rośliny chronią siebie nawzajem przed szkodnikami czy chorobami. Takie sąsiedztwo jest najbardziej pożądane.

3. Świadome nawożenie roślin

Choć na rynku znajduje się wiele nawozów chemicznych o atrakcyjnych właściwościach, nie warto opierać się wyłącznie na nich. Należy stosować je zamiennie z nawozami naturalnymi. Ekologiczne rozwiązania to m.in.:

• obornik – poprawia strukturę ziemi oraz zwiększa liczbę dżdżownic i mikroorganizmów. Zawiera również azot, fosfor, cynk, miedź i wiele innych składników odżywczych;


• kwasy humusowe – wpływają pozytywnie na ilość próchnicy w glebie, wspierają rozrost systemu korzeniowego, poprawiają przyswajalność substancji odżywczych przez rośliny i chronią gleby lekkie przed przesuszeniem;


• kompost – ekologiczny, bezpieczny i skuteczny nawóz, który można stworzyć z odpadów roślinnych (obierków warzyw i owoców, skoszonej trawy czy skorupek jaj). Kompost jest bogaty w azot, fosfor, potas, wapń i próchnicę;


• gnojówka z chwastów – wzbogaca podłoże w substancje odżywcze i chroni przed szkodnikami i chorobami. Aby ją zrobić, wystarczy zalać chwasty wodą i odczekać kilka tygodni. Do jej wykonania sprawdzi się: mniszek, pokrzywa, żywokost, skrzyp czy ogórecznik.

4. Wapnowanie

Jeśli po sprawdzeniu pH gleby okaże się, że jest ona kwaśna lub lekko kwaśna, jej pH można zmienić poprzez wapnowanie. Jak się okazuje, większość gleb w Polsce ma właśnie odczyn od 4,5 do 6,5, jednak uprawiane rośliny preferują zwykle pH obojętne (6,6-7,2). Wówczas warto rozsypać na podłożu wapno w postaci granulek lub proszku i dokładnie zmieszać je z ziemią. Taki zabieg najlepiej wykonać późną jesienią albo wczesną wiosną.